Vào thời điểm nhiều quốc gia còn xem hôn nhân đồng giới là điều cấm kỵ, đã có một quốc gia tiên phong công nhận quyền yêu và kết hôn của cộng đồng LGBT. Vậy nước nào đã đi đầu? Lý do gì khiến họ đưa ra quyết định lịch sử đó?
Hãy cùng chuyên gia Ngọc Bùi – Wedding Planner với 10 năm kinh nghiệm tìm hiểu toàn cảnh về quốc gia đầu tiên chấp nhận hôn nhân đồng giới và tác động to lớn của nó đối với thế giới hôm nay.
Hôn nhân đồng giới là gì?
Hôn nhân đồng giới (hay còn gọi là hôn nhân cùng giới) là sự kết hôn giữa hai người có cùng giới tính – nam với nam hoặc nữ với nữ. Đây là một hình thức hôn nhân được nhìn nhận khác biệt so với hôn nhân truyền thống giữa nam và nữ.
Định nghĩa theo pháp luật
Tùy theo từng quốc gia, hôn nhân đồng giới có thể được công nhận hợp pháp, bị giới hạn, hoặc chưa được luật pháp thừa nhận. Khi được công nhận, các cặp đôi đồng giới sẽ có quyền và nghĩa vụ pháp lý tương đương các cặp đôi khác giới, bao gồm:
- Quyền kết hôn, ly hôn
- Quyền nhận con nuôi
- Quyền thừa kế, tài sản chung
- Quyền tham gia bảo hiểm, chăm sóc y tế…
Góc nhìn xã hội
Trong xã hội hiện đại, hôn nhân đồng giới ngày càng được ủng hộ như một biểu hiện của tình yêu bình đẳng, góp phần thay đổi định kiến và nâng cao nhận thức cộng đồng về sự đa dạng giới tính. Tại nhiều quốc gia, các đám cưới đồng giới được tổ chức công khai, trang trọng và nhận được sự chúc phúc từ cộng đồng.
Góc nhìn nhân quyền
Theo quan điểm nhân quyền, kết hôn là một quyền cơ bản của con người, không phụ thuộc vào giới tính hay xu hướng tính dục. Việc công nhận hôn nhân đồng giới không chỉ thể hiện sự tôn trọng tình yêu, mà còn là bước tiến về bình đẳng, tự do và phẩm giá con người trong xã hội.
Quốc gia đầu tiên chấp nhận hôn nhân đồng giới là nước nào?
Hà Lan là quốc gia đầu tiên trên thế giới chính thức công nhận hôn nhân đồng giới theo pháp luật. Luật hôn nhân đồng tính được thông qua vào tháng 9 năm 2000 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 4 năm 2001, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong lịch sử nhân quyền toàn cầu.
Bối cảnh lịch sử
Từ những năm 1980, phong trào đòi quyền kết hôn cho người đồng tính ở Hà Lan đã bắt đầu hình thành mạnh mẽ. Nổi bật trong đó là nhà báo Henk Krol, tổng biên tập tạp chí Gay Krant, người đã dẫn đầu các hoạt động vận động chính sách nhằm thúc đẩy bình đẳng hôn nhân.
Sau nhiều năm đấu tranh không ngừng, tháng 9 năm 2000, Nghị viện Hà Lan chính thức thông qua dự thảo luật cho phép kết hôn giữa những người cùng giới tính. Luật này không chỉ công nhận quyền kết hôn mà còn mở rộng nhiều quyền lợi pháp lý khác như nhận con nuôi, thừa kế, bảo hiểm…
Ngày đầu tiên thi hành luật
Ngày 1 tháng 4 năm 2001, Hà Lan viết nên lịch sử khi tổ chức lễ cưới đầu tiên cho bốn cặp đôi đồng giới tại Amsterdam. Sự kiện được chủ trì bởi Thị trưởng Job Cohen, người đã trở thành người làm chứng đặc biệt cho một trong những bước tiến quan trọng nhất của quyền con người trong thế kỷ 21.
Hà Lan không chỉ là quốc gia đầu tiên chấp nhận hôn nhân đồng giới, mà còn là biểu tượng tiên phong cho phong trào bình đẳng giới trên toàn thế giới. Sự kiện này đã truyền cảm hứng cho hàng chục quốc gia sau đó nối tiếp con đường hợp pháp hoá hôn nhân cùng giới
Vì sao Hà Lan là quốc gia tiên phong?
Hà Lan không phải ngẫu nhiên trở thành quốc gia đầu tiên chấp nhận hôn nhân đồng giới vào năm 2001. Sự kiện này là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp: từ môi trường chính trị tự do, hệ thống pháp luật tiến bộ, đến sức ảnh hưởng mạnh mẽ của cộng đồng LGBT và các tổ chức xã hội dân sự.
Bối cảnh chính trị và xã hội tự do, cởi mở
Hà Lan từ lâu được biết đến là một trong những xã hội tự do nhất châu Âu. Quốc gia này luôn khuyến khích các giá trị khoan dung, cởi mở và tôn trọng sự khác biệt cá nhân. Từ việc hợp pháp hóa mại dâm, hợp thức hóa cần sa cho đến quyền được chết êm dịu (euthanasia), người Hà Lan có xu hướng đề cao quyền tự quyết.
Chính trong bối cảnh ấy, quyền của người đồng tính không bị coi là điều cấm kỵ, mà trở thành một phần trong các cuộc thảo luận công khai về nhân quyền và bình đẳng.
Hệ thống pháp luật tiến bộ về quyền con người
Hà Lan có truyền thống pháp lý lâu đời về việc bảo vệ các quyền tự do cá nhân. Quốc gia này sớm ghi nhận các mối quan hệ đồng giới ở cấp độ pháp lý, từ hình thức sống chung có đăng ký (registered partnership) cho đến các bước tiến cụ thể trong việc sửa đổi luật hôn nhân.
Việc mở rộng khái niệm hôn nhân để bao gồm cả các cặp đồng giới được xem là bước đi tất yếu trong một hệ thống luật pháp lấy con người làm trung tâm, không phân biệt giới tính hay xu hướng tính dục.
Vai trò của các tổ chức và cộng đồng LGBT ở Hà Lan
Từ những năm 1980, phong trào đấu tranh cho quyền của người đồng tính ở Hà Lan đã phát triển mạnh mẽ, bài bản và kiên trì. Trong đó, nổi bật là các tổ chức như:
- COC Nederland – tổ chức LGBT lâu đời nhất thế giới, hoạt động từ năm 1946
- Tạp chí Gay Krant – với nhà báo Henk Krol là người dẫn đầu chiến dịch yêu cầu quyền kết hôn cho người đồng tính
- Nhiều nhóm vận động pháp lý, nhân quyền, sinh viên và trí thức đồng loạt lên tiếng trong các diễn đàn nghị viện
Sự kết nối chặt chẽ giữa cộng đồng LGBT và giới chính trị gia cấp tiến giúp tạo nên sức ép đủ lớn để luật pháp phải thay đổi, mở đường cho sự công nhận hôn nhân đồng giới.
Ý nghĩa của việc công nhận hôn nhân đồng giới
Việc một quốc gia chính thức công nhận hôn nhân đồng giới không chỉ là một cột mốc trong hành trình đấu tranh của cộng đồng LGBTQ+, mà còn là bước tiến quan trọng về quyền con người trong xã hội hiện đại.
Đây không đơn thuần là câu chuyện tình yêu – mà là quyền được yêu và được pháp luật công nhận tình yêu ấy. Khi hôn nhân đồng giới được hợp pháp hóa, các cặp đôi có quyền bình đẳng trong các vấn đề pháp lý như: tài sản chung, nhận con nuôi, quyền thừa kế, bảo hiểm, và quyền được quyết định trong tình huống y tế. Những điều vốn dĩ là hiển nhiên đối với hôn nhân dị tính, giờ đây được mở rộng cho tất cả.
Sự công nhận ấy còn góp phần thay đổi tư duy xã hội, mở ra cái nhìn công bằng và bao dung hơn với đa dạng giới. Nó khẳng định rằng tình yêu không phân biệt giới tính, và hạnh phúc là quyền của mọi con người.
Một dấu mốc quan trọng là vào năm 2001, Hà Lan trở thành quốc gia đầu tiên chấp nhận hôn nhân đồng giới – mở đường cho làn sóng hợp pháp hóa lan rộng trên toàn thế giới. Từ đó đến nay, hàng chục quốc gia khác đã nối bước, đưa nhân quyền tiến gần hơn với sự toàn diện.
FAQs- Những câu hỏi thường gặp
Dưới đây là nội dung FAQs – Những câu hỏi thường gặp liên quan đến việc công nhận hôn nhân đồng giới tại Việt Nam và trên thế giới, dành cho những ai đang tìm hiểu về quyền lợi hợp pháp và tình trạng pháp lý hiện hành:
Hiện nay có bao nhiêu quốc gia công nhận hôn nhân đồng giới?
Tính đến năm 2025, đã có hơn 35 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới công nhận hôn nhân đồng giới hợp pháp. Một số quốc gia tiên phong bao gồm Hà Lan, Canada, Tây Ban Nha, Mỹ, Pháp, Đức, Argentina, Nam Phi… và danh sách này vẫn đang tiếp tục tăng lên qua từng năm.
Việt Nam có công nhận hôn nhân đồng giới không?
Hiện tại, Việt Nam không công nhận hôn nhân đồng giới về mặt pháp lý. Tuy nhiên, kể từ năm 2015, Luật Hôn nhân và Gia đình đã bãi bỏ điều cấm kết hôn đồng giới, đồng nghĩa với việc không xử phạt nếu tổ chức cưới, nhưng cũng không bảo hộ pháp lý hoặc quyền lợi liên quan như tài sản, con chung, thừa kế…
Hôn nhân đồng giới có ảnh hưởng đến nhận con nuôi không?
Có. Tại các quốc gia đã công nhận hôn nhân đồng giới, cặp đôi cùng giới có thể nhận con nuôi hợp pháp. Tuy nhiên, ở những nơi chưa công nhận, trong đó có Việt Nam, việc nhận con nuôi thường chỉ được chấp thuận dưới tư cách cá nhân, gây khó khăn trong việc chia sẻ quyền nuôi dưỡng hoặc đại diện pháp luật cho trẻ.
Kết luận
Sự công nhận hôn nhân đồng giới trên thế giới là một dấu mốc quan trọng, thể hiện sự tiến bộ trong nhận thức và sự tôn trọng dành cho tình yêu đa dạng, bất kể giới tính, xuất thân hay hoàn cảnh. Bạn có biết, Hà Lan chính là quốc gia đầu tiên chấp nhận hôn nhân đồng giới? Vào năm 2001, quốc gia này đã tiên phong hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới, mở ra một chương mới đầy hy vọng cho cộng đồng LGBTQ+ toàn cầu.
Tình yêu luôn xứng đáng được trân trọng, ở bất kỳ hình thức nào. Với mong muốn lan tỏa thông điệp yêu thương và sự công bằng, TIFF Planner luôn sẵn sàng đồng hành cùng mọi cặp đôi – không phân biệt giới tính để cùng nhau tạo nên một lễ cưới trang trọng, ý nghĩa và trọn vẹn cảm xúc.
